Tektonik plakaların çarpışması ve birbirlerine geçmesi sonucunda ortaya çıkan enerjiyle yeryüzünün sallanmasına sebep olan deprem olayı, volkanik patlamaları tetikleyebilecek kadar güçlüdür. Ayrıca koca bir dağı yerinden oynatabilir, tsunamiye neden olabilir ve devamındaki artçı depremlerle daha büyük yıkımları beraberinde getirebilir.
Bilim insanlarının 1900'lü yılların başlarında bulduğu sismograf aracıyla ölçülen şiddete göre en büyük depremler, alınan önlemlerle paralel büyüklükte yıkımlara sebep oldu.
Peki, bugüne kadar ölçülen en büyük depremler hangileriydi? İşte U.S. Geological Survey’e (USGS) göre en büyük 20 deprem...
20. Japonya - Sanriku-Oki, 1933 Yılı, Büyüklük 8.4
Tarihin en büyük 20. depremi pek de şaşırtıcı olmayan bir şekilde Japonya'da yaşandı. 2 Mart 1933 yılında yaşanan deprem, Sanriku bölgesi yakınlarında 8.4 büyüklüğünde ve Honshu kentinin yaklaşık 290 kilometre açıklarında gerçekleşti.
Yaşam kayıplarının çok büyük bir kısmı deprem nedeniyle gerçekleşen tsunamiden kaynaklandı. 3 binden fazla evi sürükleyen ve 2 bin evi yok eden tsunamide dalga boyu yaklaşık 30 metreye ulaşmıştı.
Söz konusu bölge hem deprem hem de volkanik faaliyetleriyle tanınan bir bölge. Hatta öyle ki 40 bin km'lik at nalı şeklinde bir kemer olan bölge, Pasifik Ateş Çemberi'nin bir parçası.
19. Arequipa - Peru, 2001 Yılı, Büyüklük 8.4
23 Haziran 2001'de Peru'da Atico isimli sahil kasabasının 6 km açığında gerçekleşen depremde en az 74 kişinin öldüğü bildirildi. Ölümlerin sebebi yine tsunamiydi. Güçlü sarsıntılar nedeniyle 2 bin 600'den fazla kişi yaralanırken, 50 binden fazla konut hasar görmüştü.
18. Güney Sumatra, 2007 Yılı, Büyüklük 8.4
Endonezya'nın Bengkulu kıyısının 122 km açığında gerçekleşen deprem Sumatra Adası'nda meydana geldi. 8.4 büyüklüğündeki deprem, Avustralya ve Sunda plakaları arasındaki bir bindirme fay nedeniyle gerçekleşti.
12 Nisan 2007 yılında gerçekleşen depremde yaklaşık 25 kişi hayatını kaybederken, 161'den fazla kişi yaralanmış, 20 binden fazla bina da hasar görmüştü.
17. Kamçatka Yarımadası Yakınları, 1923 Yılı, Büyüklük 8.4
Rusya'nın Kamçatka kentinin doğu kıyısında gerçekleşen depremle ilgili oldukça az bilgi var. Rusya'nın Uzak Doğu'sunda seyrek nüfuslu bir bölgede gerçekleşen depremde yaralanma ya da ölüm meydana gelmemişti. Ancak deprem etkisiyle küçük de olsa bir tsunami yaşanmıştı.
16. Kuril Adaları - Rusya, 1963 Yılı, Büyüklük 8.5
1963 yılı 13 Ekim gününde Kuril Adaları'nda gerçekleşen depremler hakkında oldukça az şey biliniyor. Volkanik bir takımada olan Kuril Adaları Rusya'nın Kamçatka Yarımadası ve Japonya'nın Hokkaido kenti arasında yer alıyor.
8.5'lik bir sarsıntı yaşayan adalarda herhangi bir ölüm, hasar ya da yaralanma bildirilmezken, Pasifik Okyanusu'nda küçük bir tsunamiyi tetiklediği biliniyor.
15. Atacama - Şili, 1922 Yılı, Büyüklük 8.5
Arjantin ve Şili sınırlarındaki Atacama Çölü'nde meydana gelen 8.5'lik depremde, merkez üssü karanın altındaydı. Ancak depremin şiddeti o kadar büyüktü ki yüzlerce insanın ölmesine ve hatta cesetlerinin bile bulunamamasına neden olan bir tsunamiyi tetiklemişti.
14. Banda Denizi - Endonezya, 1938 Yılı, Büyüklük 8.5
Endonezya'nın Tual kentinin 141 km kuzeybatısında deniz tabanında bir deprem gerçekleşmişti. Deniz tabanını 8.5 büyüklüğünde sarsan deprem şaşırtıcı bir şekilde oldukça küçük bir hasara neden olmuştu. Banda ve Kai adalarında yaşayanlar sarsıntıyı hissederken, tek hasar Tual şehrindeki cam eşyaların kırılmasıydı!
13. Unimak Adası - Alaska, 1946 Yılı, Büyüklük 8.6
Unimak Adası'nda 1 Nisan 1946'da gerçekleşen 8.6 büyüklüğündeki deprem, herhangi bir binayı yıkmadı. Bununla birlikte, adadaki bir deniz fenerini 5 sakiniyle birlikte yıkan 35 metrelik bir tsunamiye neden olmuştu.
Hawaii'nin Büyük Adası'ndaki Hilo'ya ulaşan tsunami, 159 kişiyi sürüklemiş ve 26 milyon dolarlık maddi hasara neden olmuştu.
12. Andreanof Adaları - Alaska, 1957 Yılı, Büyüklük 8.6
9 Mart 1957'de Alaska'nın Adak kentinin 86 km güneydoğusunda gerçekleşen deprem, birkaç yüz kişilik nüfuslu bir köy ve kasabada meydana geldi.
Herhangi bir ölümün bildirilmediği depremde iki köprü yıkıldı ve yolda metrelerce çatlağa sebep olup evlerde hasara yol açtı. Ayrıca Scotch Cap deniz fenerini vuran deprem 15 metrelik bir tsunamiye ve Sand Bay'de petrol hatlarının yıkılmasına neden olan 8 metrelik tsunamiye neden oldu.
Hızlanan tsunami daha sonra Hawaii'de iki köyü yok ederek bazı mülklere zarar verdi.
11. Kuzey Sumatra - Endonezya, 2005 Yılı, Büyüklük 8.6
Avustralya Plakası ve Sunda Plakası'nın birleştiği bölge sismik açıdan dengesiz olduğundan, büyük bir yıkıma neden olmuştu. 28 Mart 2005'te Singkil'in 78 kilometre batısında gerçekleşmiş ve muazzam bir enerji açığa çıkarmıştı. Bu nedenle bin 300 kişi hayatını kaybederken, 340 kişi yaralanmıştı. Hindistan ve Sri Lanka gibi uzak bölgelerden dahi hissedilen deprem, yüzlerce binanın yıkılmasına neden olmuştu.
10. Kuzey Sumatra’nın Batı Kıyısı Açıkları, 2012 Yılı, Büyüklük 8,6
11 Nisan 2012'de gerçekleşen deprem, kuzey Sumatra kıyılarında meydana gelmişti. Kıyıdan birkaç yüz kkm açıkta gerçekleştiğinde Banda Aceh ve Meulaboh gibi birkaç yerleşim merkezinde şiddetli sarsıntı hissedilmişti.
Şehir bölgesinde yapılarda hafif bir hasara neden olan deprem, Mumbai, Hindistan, Broome ve Avustralya gibi bölgelerde de hissedilmişti. Hatta deprem nedeniyle 2 kişi, kalp krizi nedeniyle 8 kişi ölmüş, 12 kişi yaralanmıştı.
9. Assam - Tibet, 1950 Yılı, Büyüklük 8.6
15 Ağustos 1950'de gerçekleşen depremde doğu Tibet, Assam ve Hindistan'da toplamda bin 500 kişinin hayatını kaybettiği bildirilmişti. Bölgede yer çatlakları, büyük heyelanlar ve kum volkanları gibi olaylar yaşanırken, Çin'de Siçuan ve Yunnan, Hindistan'da da Kolkata kentleri depremi hissetmişti.
Deprem nedeniyle nehirler heyelanla birlikte tıkanırken, dalgalar birkaç köyü sular altında bırakıp yüzlerce insanın ölmesine neden olmuştu.
8. Sıçan Adaları - Alaska, 1965 yılı, Büyüklük 8.7
Alaska'da gerçekleşen bu büyük deprem de boyu 10 metreyi aşan bir tsunamiyi tetiklemişti. Büyüklüğüne rağmen deprem Aleut Adaları'nın ucunda olduğundan, çok az hasara neden olmuştu.
Depremde sadece ahşap binalar çatlarkeni asfalt pist ikiye ayrılmıştı. Bilinen bir yaralı ya da ölüm durumu ise yoktu.
7. Ekvador Açıkları, 1906 Yılı, Büyüklük 8.8
31 Ocak'ta Ekvador ve Kolombiya kıyılarında yaşanan depremde, 500 ile bin 500 arasında kişinin öldüğü feci bir tsunami gerçekleşmişti. Orta Amerika kıyıları boyunca yayılan tsunami, San Francisco ve Japonya'nın kıyı şeritlerini de vurmuştu.
6. Maule açıkları - Şili, 2010 Yılı, Büyüklük 8.8
Belki de tarihin en etkili depremlerinden biri Şili'de yaşandı. 8.8 şiddetindeki deprem 500 kişiyi öldürürken 800 bin kişiyi evsiz bırakmıştı. 1.8 milyon insanın eklendiği ve 30 milyar TL'lik bir ekonomik kaybın gerçekleitği deprem, Haiti'nin Port-Au-Prince kentindeki 200 binden fazla insanı öldüren 7 büyüklüğündeki depremden sadece 1 ay sonra gerçekleşmişti.
5. Kamçatka Yarımadası - Rusya, 1952 Yılı, Büyüklük 9.0
Rusya'da gerçekleşen bu deprem, tarihin kaydedilen ilk 9.0'lık depremiydi. Yerel olarak 13 metrelik bir tsunamiye neden olan deprem, Hawaii'de 1 milyon dolarlık maddi hasara neden olmuştu. Dalgaların tekneleri sahile savurduğu, iskeleleri yıktığı ve evlerin çarpışmasına tanıklık ettiği depremde çok şükür ki can kaybı yoktu.
4. Tōhoku - Japonya, 2011 yılı, Büyüklük 9.1
Japonya'da gerçekleşen 9.1'lik depremde 15 bin 700'den fazla kişi ölmüş, 4 bin 600'den fazla kişi kaybolmuş, 5 bin 300'den fazla kişi yaralanmış, 130 bin 900 kişinin evini yok etmişti. 332 binden fazla binanın, 2 bin 100 yolun, 56 köprünün ve 26 demiryolunun hasar gördüğü depremde Fukushima Daiichi Nükleer Santrali de zarar görmüştü.
Nükleer santralin zarar görmesi üzerine dünyanın en büyük nükleer felaketlerinden biri yaşanmıştı. Bu deprem şimdiye kadar Japonya'da kaydedilen en büyük deprem olurken, sebep olduğu hasar ise 309 milyar dolardı.
Daha sonra ise haftalar boyunca 6.0 ve 7.0 büyüklüğünde artçı depremler devam etmişti.
3. Sumatra-Andaman Adaları, 2004 Yılı, Büyüklük 9.1
Tarihin en büyük üçüncü depremi olan Sumatra-Andaman Adaları'nda, Güneydoğu asya ve Doğu Afrika'daki 10 ülkede hem deprem hem de tsunami nedeniyle 300 bin kişinin ölümüne neden olmuştu. Ayrıca 1.2 milyon kişinin de konutuna hasar vermişti.
Banda Aceh'de de son derece güçlü bir şekilde hisseilen sarsıntılarda asıl ölümcül olan tsunamiydi. Hint, Pasifik ve Atlantik okyanuslarında gelgit göstergelerine yansıyan tsunami, büyük bir tahribata yol açmıştı.
2. Prens William Sound - Alaska; 1964 Yılı, Büyüklük 9.2
Toplamda 128 kişinin ölümüne neden olan bu deprem de yine tsunamiyi tetiklemiş, tsunami nedeniyle de ölümler gerçekleşmişti. 311 milyon dolarlık mülk kaybına neden olan deprem, merkez üssün yaklaşık 120 km kuzeybatısında Anchorage da dahil olmak üzere çok sayıda kasabada yıkıma neden olmuştu.
Yaklaşık 3 dakika boyunca süren sarsıntıda şehir merkezinde büyük toprak kaymaları meydana gelmiş; su şebekesi, doğalgaz, kanalizasyon, telefon ve elektrik tesisatı arızalarını beraberinde getirmişti.
1. Valdivia, Şili, 1960 Yılı, Büyüklük 9.5
Tarihte kaydedilen en büyük deprem olan Valdivia depreminde yaklaşık bin 665 kişi hayatını kaybetmişti. Binlerce kişinin yaralandığı ve milyonların evsiz kaldığı Güney Şili'de 550 milyon dolarlık maddi zarar da bildirildi.
Bölgede gerçekleşen 9.5'lik büyük deprem; Hawaii'de 61, Japonya'da 138 kişi ve Filipinler'de de 32 kişinin ölümüne neden olan tsunamiyi tetiklemişti.
